ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Ο πρώτος νυμφαγωγός είναι ο ίδιος ο Θεός, στη σκηνή του παραδεί- σου, όταν δημιουργεί και παραδίδει στον πρωτόπλαστο Αδάμ την Εύα.  Η Εκκλησία ανεκήρυξε τον γάμο Μυστήριο, «ἀνδρός καί γυναικός συνάφεια και συγκλήρωσις πάσης ζωῆς, θείου τε και ἀνθρωπίνου δικαίου κοινωνία». Δεν είναι απλώς μία Ακολουθία της Εκκλησίας, αλλά ένα Μυστήριο της Εκκλησίας.  Όπως στον παράδεισο, έτσι και στο ιερό Μυ- στήριο, ο Θεός γίνεται και πάλι νυμφαγωγός και τελετάρχης, «κατεβάζει από τον ουρανό τη θεία Του χάρη και συγκολλά τις καρδιές, ευλογεί την ένωση των σωμάτων και των ψυχών». Η Εκκλησία εξαγιάζει την ήδη υ- πάρχουσα αγάπη –τον έρωτα- των ερχομένων εις γάμου κοινωνία σε μια καινούρια εν Χριστώ σχέση. Ο πυρήνας της ιερολογίας του γάμου υπήρχε πάντοτε, ο γάμος ως μυστηριακή πράξη έχει αποστολική προέλευση.

Ας δούμε ορισμένα στοιχεία του ιερού Μυστηρίου, στοιχεία που είναι γεμάτα πνευματικούς συμβολισμούς. Όπως του Μυστηρίου του Βαπτίσματος προηγείται η τελετή της κατηχήσεως, έτσι και του Μυστηρίου του γάμου προηγείται η Ακολουθία των μνήστρων, του αρραβώνος.

Ακολουθία του αρραβώνα: Ο Ιερέας προσεύχεται στον Θεό, ο Οποίος ένωσε τα διηρημένα στην Εκκλησία, να ευλογήσει ταδακτυλίδια και να ενώσει εκείνους που μέχρι πριν λίγο ήταν άγνωστοι. Το δακτυλίδι είναι σημείο υιοθεσίας και εξουσίας. Και οι δύο -άνδρας και γυναίκα- από εκείνη τη στιγμή έχουν εξουσία τιμής και διακονίας.

Τα δακτυλίδια σημαίνουν βεβαίως και τον κοινό δεσμό, την ενότητα, τη δέσμευση, τη συζυγία. Όπως σημειώνει ο Μέγας Βασίλειος, ο γάμος είναι «ὁ διά τῆς εὐλογίας ζυγός», και ο κοινός αυτός ζυγός φανερώνεται και διά των δακτυλιδίων. Το δακτυλίδι τοποθετείται στον τέταρτο δάκτυλο του χεριού, διότι από εκεί ξεκινά μία φλέβα η οποία καταλήγει στην καρδιά, την έδρα της αγάπης.

Η εναλλαγή των δακτυλιδιών τρεις φορές από τους παρανύμφους σηματοδοτεί -με πνευματικό νόημα- την αμοιβαία προσαρμογή και την αναπλήρωση των ελλείψεων του ενός από τις ικανότητες του άλλου, την αναπλήρωση των ελλείψεων και των δύο από την αγάπη και των δύο.

Ακολουθία του Στεφανώματος: Μετά από τον αρραβώνα αρχίζει η καθεαυτό ακολουθία του Στεφανώματος. Στο κέντρο του Ναού υπάρ- χει τραπέζι, μπροστά στο οποίο στέκεται το ζευγάρι, και συμβολίζει την Αγία Τράπεζα. Για τον λόγο αυτό επάνω του βρίσκεται το Ευαγγέ- λιο, το οποίο δηλώνει ότι είναι παρών ο ίδιος ο Χριστός, και πάνω σε αυτό τοποθετούνται τα στέφανα. Ακούγονται οι αιτήσεις του ιερέα, που εύχεται για όλη την Εκκλησία, κυρίως όμως γι' αυτούς που πρόκειται να νυμφευθούν. Οι σύζυγοι πρέπει να διάγουν εν σωφροσύνη και αγάπη και να πορεύονται κατά τις εντολές του Θεού. Άλλωστε ο απώτερος σκοπός είναι η σωτηρία.  Ο γάμος δεν είναι ο σκοπός του ανθρώπου. Η σωτηρία είναι ο σκοπός του ανθρώπου. Ο γάμος είναι ο τρόπος, ο δρόμος που οδηγεί στη σωτηρία, έτσι τον βλέπει και η παράδο- ση των Πατέρων μας ως «ὁδόν σωτηρίας καί τρόπον θεώσεως». Η μνημό- νευση ανδρών και γυναικών της Παλαιάς Διαθήκης, που αξιώθηκαν θείες οπτασίες και η ευχή να διαφυλάξουν οι νεόνυμφοι τις εντολές του Θεού, δείχνουν την ασκητική και σωτηριώδη σημασία του κατά Χριστόν γάμου. Με το Μυστήριο του γάμου δεν ενώνονται μόνο ο γαμπρός και η νύφη, αλλά αμφότεροι ενώνονται εν Χριστώ,  ο Οποίος καθιστά έτσι την ένωσή τους αγία, τέλεια, και υγιή.  Ακόμη στο Μυστήριο προσευχόμαστε τόσο για τη συζυγία όσο και για τη μελλοντική τεκνογονία, υπογραμμίζοντας έτσι τον διπλό σκοπό του γάμου, δηλ. την ολοκλήρωσή τους στον γάμο και το ότι θα αξιωθούν να γίνουν συνδημιουργοί Θεού.

Ένωση των χεριών: Ο Ιερέας παρακαλεί τον Θεό να αρμόσει το ζευγάρι, ενώνει τα δεξιά χέρια τους. Με τον τρόπο αυτό επισήμως ο Ιερέας παραδίδει τον ένα στον άλλο -όπως ο Θεός παρέδωσε στον Αδάμ την Εύα- και ταυτόχρονα δηλώνεται η αδιάσπαστη και διηνεκής ενότητα των νυμφευομένων. Οι νεόνυμφοι είναι παραδομένοι ο ένας στον άλλον και δεμένοι ο ένας με τον άλλο!

Η στέψη:Τα στέφανα είναι σύμβολα βασιλικά. Με τον γάμο δημιουργείται ένα νέο βασίλειο, το σπίτι και η οικογένεια των δύο νεονύμφων. Ο ιερέας, αφού ευλογήσει τα στέφανα πάνω στο Ευαγγέλιο, κάνει το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια τους και επικαλείται τον ίδιο τον Θεό να τους στεφανώσει με δόξα και τιμή, στο νέο μικρό τους βασίλειο, όπου θα πρέπει να κυβερνήσουν με σύνεση, σοφία και δικαιοσύνη. Τα στέφανα είναι επίσης σύμβολα νίκης. Με αυτά επιβραβεύονται οι νεόνυμφοι, διότι έμειναν ανίκητοι στον αγώνα τους κατά της ηδονής και διατήρησαν την αγνότητά τους στην προ του γάμου τους ζωή. Τα στέφανα του γάμου υπενθυμίζουν επίσης τα στέφανα των μαρτύρων, τονίζοντας τη μαρτυρική διάσταση της χριστιανικής ζωής και τις άμετρες θυσίες που χρειάζεται να γίνουν μέσα στον γάμο για να φτάσουν οι σύζυγοι στην τελείωση.

Μετά τη στέψη ακολουθούν τα αγιογραφικά αναγνώσματα. Το αποστολικό, από το 5^ο κεφάλαιο της προς Εφεσίους, στο οποίο περιγρά- φονται οι σχέσεις του άνδρα και της γυναίκας στον γάμο, ως εκτύπωση και αντίγραφο της μυστικής και απόλυτης ενότητας του Χριστού με την Εκκλησία. Εξυψώνει το πρόσωπο της γυναίκας παρομοιάζοντάς την με την Εκκλησία, αποκαθηλώνει τον άνδρα από το βάθρο του δυνάστη μέσα στην οικογένεια θυμίζοντάς του πως ο Χριστός «ἐαυτόν παρέδωκεν ὑπέρ» της Εκκλησίας και πως με αυτόν τον τρόπο οι άνδρες οφείλουν να αγαπούν τις γυναίκες τους «καθώς και ὁ Χριστός ἠγάπησε τήνἘκκλη- σίαν». Το ευαγγελικό ανάγνωσμα, από το κατά Ιωάννη ευαγγέλιο, όπου απαγγέλλεται το θαύμα στην Κανά, ο Χριστός, η Παναγία μητέρα Του και ορισμένοι από τους μαθητές Του παρακάθονται και συμμετέχουν στη χαρά του γάμου, και εκεί μάλιστα ο Κύριος επιτελεί το πρώτο θαύμα Του.

Κοινό ποτήριο: Είναι κατάλοιπο της εποχής που ο γάμος ετελείτο μέσα στη Θεία Λειτουργία και οι νεόνυμφοι συμμετείχαν στη Θεία Ευχαριστία. Τώρα που ο γάμος τελείται συνήθως εκτός της Θείας Λειτουργίας, το κοινό ποτήριο δεν είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, αλλά απλό κρασί και υπενθυμίζει ότι ο γάμος βρίσκει το αληθινό νόημά του μέσα στη Θεία Ευχαριστία.  Από το ίδιο ποτήρι της ζωής πίνουν, συμβολικά, για πρώτη φορά ως σύζυγοι οι νεόνυμφοι ως υπόσχεση ότι από τη στιγμή εκείνη θα μοιράζονται τα πάντα στη ζωή, τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες και θα σηκώνουν ο ένας το φορτίο του άλλου.

Ο χορός:Η χαρμόσυνη ακολουθία του γάμου συμπληρώνεται με τον «Χορό του Ησαΐα». Ο ιερέας παραλαμβάνει το ζεύγος των νεονύμφων μαζί με τον παράνυμφο και τους σύρει σε κυκλικό χορό τρεις φορές γύρω από το τραπέζι, όπου πάνω  βρίσκεται το Ευαγγέλιο δηλώνο- ντας έτσι την πορεία που καλούνται να διανύσουν οι νεόνυμφοι – πο- ρεία με κέντρο τον Χριστό. Η Εκκλησία με τον χορό αυτό εκφράζει με πανηγυρικό τρόπο τη χαρά της για την «ἐν Χριστῶ» ένωση των δύο μελών της και εύχεται στο νέο ζευγάρι να κερδίσει την αιωνιότητα.

Αυτή είναι, με κάθε δυνατή συντομία, η ακολουθία του γάμου. Οι νεόνυμφοι αναγνωρίζουν ότι η Ακολουθία ολοκληρώνεται, αλλά η πορεία αρχίζει, ως σύζυγοι τώρα και ως γονείς αργότερα καλούνται να βάλουν σε κεντρική θέση της οικογενειακής εστίας την ευχαριστιακή κοινωνία, και πολύ περισσότερο να συνεχίζουν τη Λειτουργία και μετά τη Λειτουρ- γία, για να είναι το σπίτι τους ένα μικρό Βασίλειο του Τριαδικού Θεού.

Του Αρχιμανδρ. π. Συμεών Βενετσιάνου,Η Ακολουθία του Μυστηρίου του Γάμου, Εισήγηση σε Σεμινάριο Κατηχητών της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών