Η Μονή του Αγίου Σάββα της Καρόνος

Η Μονή του Αγίου Σάββα της Καρόνος που βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού Πραστειό των Κελοκεδάρων στη Πάφο, είναι ένα από τα πολλά άγνωστα αρχαία μνημεία που υπάρχουν κατάσπαρτα, αλλά και ξεχασμένα σε ολόκληρη την Κύπρο. Η Μονή αυτή, που ο Ναός της χρίζει άμεσης συντήρησης γιατί είναι έτοιμος να καταρρεύσει, ιδρύθηκε το 1120, και ο αρχικός Ναός της ήταν τρίκλιτος, αυτός με τη καμαρωτή στέγη που υπάρχει στις μέρες μας, είναι το μεσαίο κλίτος, που είναι και το μόνο που περισώζεται. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1467, πυρκαγιά έκαψε την Μονή, αλλά σώθηκε ο Ναός της και μερικά υπόστεγα.Τον τότε καιρό, βασιλιάς στην Κύπρου ήταν ο Ιάκωβος Β', που θα ήταν και ο τελευταίος βασιλιάς της Κύπρου από την οικογένεια των Λουζινιανών. Ο Ηγούμενος της Μονής, Γεράσιμος, ζήτησε τη βοήθεια του, και στις 25 Φεβρουαρίου του 1468 ( ένα χρόνο αργότερα) ο βασιλιάς Ιάκωβος την ξανάκτισε και επίσης χάρισε στη Μονή τη σοδειά από σιτάρι και κριθάρι κάθε έκαστου έτους από ένα κτήμα του ονόματι Λακρίδα.

Νέος κτήτορας της Μονής εμφανίζατε λίγο πριν το 1521, κάποιος με το όνομα Κωνσταντίνος Κατζουριάς που ήταν αναγνώστης στη Μονή, και του οποίου η διακονία έχει να κάνει με την ανάγνωση αγιογραφικών κειμένων, κατά την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων. Αυτός λιπών ο αναγνώστης μαζί με την γυναίκα του ανακαίνισαν την Μονή αλλά και αφιέρωσαν στο Ναό της και την άξια πολλής προσοχής εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας που βρίσκεται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο της Πάφου. Σύμφωνα με επιγραφές που βρίσκονται στο Ναό της Μονής, έγινε νέα οικοδόμηση του Ναού το 1533 από τον "της Κύπρου Ρηγός". Κατά αυτή τη περίοδο η Κύπρος ήταν κάτω από τους Ενετούς και Δόγης της Βενετίας ήταν τότε ο Andrea Gritti, ενώ ο κρατικός και στρατιωτικός αξιωματούχος της Βενετίας στη Κύπρο ήταν ο Stefano Tiepolo. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο στη περίπτωση της Μονής του Αγίου Σάββα της Καρόνος, είναι ότι έτυχε οικονομικής και πολιτικής ευμένειας από δύο Φράγκους βασιλιάδες ενώ κατά αυτή την ιστορική περίοδο, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου, ήταν κάτω από τον σκληρό διωγμό της Λατινικής Εκκλησίας. Γιατί αυτή η Ορθόδοξη Μονή έτυχε τέτοιας αξιοπερίεργης ευμένειας και προστασίας από τους κυρίαρχους Λατίνους, δεν γνωρίζουμε.

Επί Τουρκοκρατίας η Μονή έγινε ενοριακή Μονή της Μητρόπολης Πάφου. Το 1742, ο τότε Μητροπολίτης Πάφου Ιωακείμ Γ', ο οποίος καταγόταν από τη Μαραθάσα (Μυριανθούσα) ανακαίνισε το Ναό της Μονής εκ βάθρων και από έξοδα δικά του έκτισε τη μεγάλη δεξαμενή της Μονής το 1748. Κατά το 1866 η κτηματική περιουσία της Μονής ανέρχετο στα 659 στρέμματα γης ενώ είχε και ένα Μετόχι στο χωριό Τραχυπέδουλα, αλλά και ακόμη ένα άλλο Μετόχι, κοντά και προς τα δυτικά του χωριού Πάνω Αρόδες, με τοιχογραφημένο Ναό αφιερωμένο στον Άγιο Σάββα, που σήμερα είναι ερειπωμένος.

Κατά την Αγγλοκρατία, ο Μητροπολίτης Πάφου Ιάκωβος Αντζουλάτος, ανακαίνισε τα κελιά και τα υποστατικά της Μονής, λίγο μετά το 1910. Έτσι, ενώ η Μονή του Αγίου Σάββα φαίνεται να ήταν πλούσια και καλά διατηρημένη, κατά τη δεκαετία του 1920, για άγνωστους λόγους, η αδελφότητα της Μονής διαλύθηκε, και ο Ηγούμενος πούλησε με κλήρο τα κτήματα και τα κελιά της Μονής στους κατοίκους του χωριού Τραχυπέδουλα. Από τότε, η Μονή έπεσε στη παρακμή και στη καταστροφή του χρόνου. Τα κελιά έχουν ερειπωθεί και ο Ναός είναι ετοιμόρροπος. Η Μητρόπολη Πάφου θέλει να αγοράσει τα κελιά από τους ιδιώτες κατόχους τους και να ανακαινίσει τη Μονή αλλά αυτοί αρνούνται να τα πουλήσουν, προτιμώντας να έχουν την ιδιοκτησία τους αλλά και να είναι ερειπωμένα. Η Μονή του Αγίου Σάββα της Καρόνος λειτουργείται από τους κατοίκους της Τραχυπέδουλας στις 5 Δεκεμβρίου που είναι και η γιορτή του Αγίου, και τη Δευτέρα του Πάσχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ολόκληρη την Κύπρο υπάρχει μόνο αυτός ο Ναός και ακόμη άλλος ένας που βρίσκεται στην καρδιά της παλιάς Λευκωσίας, αφιερωμένοι στον Άγιο Σάββα. Πρόσφατα, η κοινότητα του χωριού Ύψωνας στη Λεμεσό, αποφάσισε να ανεγείρει ναό αφιερωμένο στον Άγιο Σάββα. Επίσης το 2007, στην κοινότητα των Πάνω Αρόδων τέθηκε το αίτημα στη κυβέρνηση για την αναστήλωση του Ναού του Αγίου Σάββα στο χωριό τους, που παλιά ήταν Μετόχι του Μοναστηριού του Αγίου Σάββα, και έτσι, αν αυτό το αίτημα διεκπεραιωθεί, οι Ναοί στη Κύπρο που φέρουν το όνομα του Αγίου Σάββα θα γίνουν τέσσερις

.

Πηγή: http://noctoc-noctoc.blogspot.com